Devlet Başkanlığı seçimini 1994’ten beri kazanan Lukaşenko’nun yüzde 80 oy alarak seçilmesinin ardından tepkiler sürüyor. “Seçimde hile” iddiaları gündeme getirilirken muhalif lider Svetlana Tihanovskaya komşu Litvanya’ya gitti .
Belarus’ta Devlet Başkanlığı seçiminde ezici bir oy oranıyla yeniden seçilen ve 26 yıldır görevde olan Aleksandr Lukaşenko yine seçim meşruiyeti tartışmalarının odağında yer aldı. ABD Dışişleri Bakanlığı’na bağlı medya ve dış propaganda kanalı ABD Küresel Medya Ajansı’na (US Agency for Global Media) bağlı kanallar, seçim sonuçlarını jet hızıyla “hileli” ilan ederken muhalif lider Svetlana Tihanovskaya’nın yüzde 80’in üzerinde oy aldığı yurt dışı sonuçlarına öncelik verilmesi de kamuoyunu etkilemiş durumda.
Başkent Minsk başta olmak üzere birçok kentte yapılan kitlesel eylemlerde, Lukaşenko’nun görevi bırakmasını isteyen protestoculara polisin müdahalesi sonucu çok sayıda yaralı var. Ülke kamuoyunda, 26 yıllık görevi boyunca Lukaşenko’ya karşı ilk defa bu kadar büyük bir tepki olduğu ifade edilirken, eylemlerdeki tepkinin kendiliğinden oluştuğu yönünde izlenimler var. Ayrıca ülkede ciddi oranda internet kesintileri yaşanıyor.
HEP KAZANDI
Ancak, 1994’ten bu yana iktidarda olan Lukaşenko’nun her seçimde ya da referandumda çoğunluğu elde etmesi ülkede artan muhalefete karşın bir yandan şaşkınlıkla karşılanıyor. Lukaşenko’nun ikinci dönemden itibaren girdiği her seçimin sonucu, ya muhalefet tarafından gösteriler düzenlenerek protesto edildi ya da Avrupa Birliği (AB), ABD ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) tarafından tanınmadı.
1994 seçimlerinde yüzde 80 oy alan Lukaşenko, 1995’teki referandumda ise parlamentoyu feshetme hakkına sahip oldu. 1996 referandumunda parlamento sistemini yeniden şekillendirme hakkı elde eden Lukaşenko, 2004’te cumhurbaşkanının iki dönemden fazla görev yapma kuralını da yine referandumla elde etti.
AB YAPTIRIMLARI
2001’de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Lukaşenko yüzde 75,65 oy alarak görevine devam ederken 2006’da yapılan seçimde yüzde 83, 2010’da yüzde 79,65, 2015’te ise yüzde 83,49 oy aldı. Son seçimde de yüzde 80 oy oranına ulaşan Lukaşenko’nun aldığı bu oy oranlarında Rusya’yla iyi ilişkilerinin gözetildiği yönünde kamuoyunda bir kanaat bulunuyor.
Görevde olduğu yıllar içinde Rusya ile yakın ilişkiler kuran Lukaşenko’ya karşı ABD ve AB ülkelerinden kimi dönemler yaptırımlar gündeme geldi. 2011’de AB, Lukaşenko ile birlikte bazı devlet görevlilerine giriş yasağı ve mali konularda yaptırım kararı aldı. Batı ülkelerinin Belarus’a silah ambargosu ise hala devam ediyor. Polonya hükümetinden ise tüm bu olaylara karşın, “AB, Belarus’taki şiddeti sona erdirmek için müdahale etmeli” çağrısı yapılıyor.
***
LİTVANYA’YA SIĞINDI
Litvanya Dışişleri Bakanı Linas Linkevicius yüzde 9.9 oy alan muhalif lider Svetlana Tihanovskaya’nın Litvanya’da olduğunu açıkladı. Belarus Devlet Güvenlik Komitesi (KGB) Tihanovskaya’ya karşı bir suikast girişiminin önlendiğini ileri sürmüştü. Seçimin hileli olduğunu söyleyen ve sonuçları reddeden Tikhanovskaya, ülkeyi terk etme kararının kendisi için çok zor olduğunu ifade etti ve bu kararı çocukları için aldığını söyledi. Seçim kampanyası ekibinin, Merkez Seçim Komitesi yetkililerinin Tihanovkaya’ya saatlerce ulaşamaması endişe yaratmıştı.
