Kurtuluş Savaşında Yunan Orduları Başkomutanı olan General Nikolaos Trikupis (Νικόλαος Τρικούπης) 1868 doğumlu olup, 91 yaşında iken1959 yılında Atina’da öldü. 1952 yılında 84 yaşında iken Gazeteci Hıfzı Topuz’a verdiği röportajda, Atatürk ile olan karşılaşmasını anlattı.
Trikupis, 2 Eylül 1922 günü Uşak’ta esir alındıktan sonra İsmet Paşa kendisini alarak Mustafa Kemal Atatürk’ün huzuruna çıkardı.
Atatürk, Trikupis’in elini sıkar ve aralarında aşağıdaki diyalog geçer.
– Üzülmeyiniz… En büyük komutanlar bile savaşlarda mağlup olmuşlardır… Napolyon da savaş kaybetmiş ve esir düşmüştü, burada misafirimizsiniz.
– Ama size şunu sorayım, savaş sırasında neden sivil halka zulmettiniz?.. Bu medeni insanlara, biz askerlere yakışır mı?
Trikupis, başını öne eğer:
– Emin olunuz, haberim olmadan bu suçu işlemişler.
Atatürk:
– Demek kuvvetlerinize hakim değildiniz.
Sonra korku içindeki esir generale şöyle der:
– Aileniz ve eşiniz sizi merak eder… Bir telgraf yazınız… Derhal çektireyim.
Trikupis’in gözleri yaşarır:
– Ben intihar etmek istiyordum….
Atatürk, yaverine döner:
– Misafirimiz yorgundur… Banyo alsınlar… İstirahatlerini sağlayınız…
Artık Türk askerinin misafiri muamelesini göreceklerdir.
Şimdi, uzun bir yaşam süren General Trikupis’in neden her 10 Kasım’da Atatürk’ün ölüm yıl dönümünde Atina’daki Türk Büyükelçiliğimize gidip taziyede bulunduğunu anlamak daha kolaydır.
General Trikupis, gazeteci Hıfzı Topuza verdiği mülakatta, ayrıca:
“Bu savaş gereksiz bir savaştı, bizim Anadolu’da işimiz neydi. Buna yabancı devletler sebep olmuştur” demiştir.
General Trikupis esir alındıktan sonra Kayseri’ye götürülmüş ve orada Talas yakınında bir esir kampında bir yıl kadar kalmıştır.
Yunan Hükümeti:
– General Papulyas,
– General Hacı Anesti,
– Birçok generali,
– Başbakan Gunaris’i ve
– Bazı bakanları
bu savaş hezimetinden sorumlu tutarak idama mahkûm etmiş ve kurşuna dizmiştir.
General Trikupis ise, Yunanistan’daki bu olaylar yatıştıktan ve esirlerin değişimi anlaşması yapıldıktan sonra Yunanistan’a gönderilmiş ve böylece idamdan kurtulmuştur. Kendisi 1928 yılında kendi isteğiyle emekli olmuştur.
Türk ve Yunan ulusları artık komşu ve birbirlerine dost iki halktır. Bu dostluk temelini de Atatürk- Trikupis ve Venizelos (Yunan Başbakanı) atmıştır. Bu dostlukları pekiştirmek görevi de sanatçılarımıza, sporcularımıza ve biz mübadillere düşmektedir.
Atatürk’ün Samsun’a çıkışının 100’cü yıl dönümünde, başta Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını, diğer komutanlarımız ile tüm subay ve erlerimizi ve savaş kahramanlarımızı rahmet ve şükranla anmak bizim borcumuzdur.
Nurlar içerisinde yatsınlar…
Aycan YILMAZ
